H "αναβάθμιση" των ΤΕΙ.

Το τελευταίο διάστημα δημιουργήθηκε πολύ φασαρία με αφορμή το προεδρικό διάταγμα του ΥΠΕΠΘ που επιχειρεί να οριοθετήσει τον ρόλο των ΤΕΙ στο εσωτερικό της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Σε αυτό τον ορυμαγδό θέσεων και απόψεων φαίνεται ότι συγκρούονται δύο αντιδιαμετρικές αλλά στην πραγματικότητα ομοιογενείς στάσεις. Και οι δύο απόψεις, αυτή που κυριαρχεί στο ΤΕΕ, καθώς και αυτή που προβάλλεται από το κυρίαρχο πλέγμα στα ΤΕΙ (καθηγητικό μπλοκ και καθεστωτικές σπουδαστικές παρατάξεις), επιχειρούν να θεμελιωθούν σε μία "τεχνοκρατική-αξιοκρατική" βάση. Έτσι από την μία πλευρά τονίζεται ότι : δεν μπορούν να εξισωθούν τα πτυχία πενταετούς φοιτήσεως με αυτά τετραετούς, ότι οι κόποι για την εισαγωγή και την φοίτηση και οι γνώσεις των πτυχιούχων των πολυτεχνικών σχολών είναι σημαντικά υψηλότερες από αυτούς των αποφοίτων των ΤΕΙ, καθώς και ότι τα ΑΕΙ πλεονεκτούν σε μεγάλο βαθμό από πλευράς υποδομών και διδακτικού προσωπικού. Από την άλλη πλευρά, τονίζεται η μεγαλύτερη συνάφεια του προγράμματος σπουδών των ΤΕΙ με τις συνθήκες άσκησης του επαγγέλματος, αλλά και η ύπαρξη ενός ολόκληρου πλέγματος, υποχρεωτικών πρακτικών ασκήσεων, εργασιών και εργαστηρίων που υποτίθεται ότι οργανώνουν καλύτερες σπουδές για τους σπουδαστές των ΤΕΙ. Και οι δύο κατηγορίες επιχειρημάτων στη πραγματικότητα κινούνται στο εσωτερικό μία συντεχνιακής στάσης, κυρίως όμως μίας στάσης που συγκαλύπτει το ρόλο της εκπαίδευσης στον καπιταλισμό, αλλά και τις ραγδαίες αναδιαρθρώσεις του εκπαιδευτικού τομέα στη σημερινή φάση. Είναι για αυτό τόσο εύκολο, οι πολιτικοί φορείς αυτών των απόψεων να τις εναλλάσσουν ανάλογα με τον χώρο στον οποίο βρίσκονται. Έτσι είναι οι ίδιες παρατάξεις που ενώ στα ΤΕΙ "ξεσηκώνονται", ταυτόχρονα υψώνουν την σημαία της "αξιοκρατίας" ενάντια στα ΤΕΙ στις Πολυτεχνικές σχολές, στους συλλόγους μηχανικών και στο διδακτικό προσωπικό. Αντίστοιχα η κυριαρχούσα άποψη στο ΤΕΕ "σθεναρά υπερασπίζεται" την "αξιοκρατία" και τα "δικαιώματα" των μηχανικών απέναντι στα ΤΕΙ, την ίδια στιγμή που δεν κάνει κουβέντα για τα εργασιακά δικαιώματα των μηχανικών σε σχέση με την εργοδοσία, ή στηρίζει ορισμένους κλάδους μηχανικών έναντι άλλων.

Μία διαφορετική τοποθέτηση δεν μπορεί παρά να ξεκινά από τον ρόλο της εκπαίδευσης στον καπιταλισμό αλλά και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της συγκυρίας στην εκπαίδευση.

Η εκπαίδευση αποτελεί ένα μηχανισμό κοινωνικής αναπαραγωγής της ταξικής διάρθρωσης της κοινωνίας. Επιδρά στην αναπαραγωγή των διαχωρισμών μεταξύ διανοητικής και χειρωνακτικής εργασίας αλλά στις σχέσεις διεύθυνσης - υποταγής και σχεδιασμού - εκτέλεσης στο εσωτερικό της διανοητικής εργασίας. Σαν μηχανισμός καθορίζεται από τον διαχωρισμό της εκπαίδευσης από την παραγωγή ενώ παράλληλα επικαθορίζεται από την κοινωνικο - ταξική συγκυρία. Μέσα στο πλαίσιο της διαδικασίας συσσώρευσης του κεφαλαίου, των ανανεώσεων της παραγωγικής δομής, των τεχνολογικών εξελίξεων και της αναδιοργάνωσης των συνθηκών εργασίας που χαρακτηρίζει την καπιταλιστική αναδιάρθρωση η πολιτική που υλοποιείται στις αναπτυγμένες χώρες και αποκτά σημαντικές διαστάσεις στην Ελλάδα έχει σα στόχο την "παραγωγικοποίηση" της εκπαίδευσης. Έτσι προωθείται α) η συγκρότηση ενός ευλύγιστου τεχνικού - επαγγελματικού δικτύου πολλών ταχυτήτων που θα εκτείνεται από την δευτεροβάθμια εκπαίδευση, θα συμπεριλαμβάνει μεταδευτεροβάθμιους κύκλους (ΙΕΚ, σχολές μαθητείας κ.λ.π.), τομείς της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης καθώς και κύκλους μεταπτυχιακής εκπαίδευσης και επανακατάρτισης.

Με τον τρόπο αυτό στοχεύονται : η άρση του κόστους μαθητεία που επωμίζεται η επιχείρηση μέχρι να αποκτήσει ο νέος εργαζόμενος την απαραίτητη τεχνογνωσία και πειθαρχεία, η διεύρυνση της τεχνικής - επαγγελματικής κατάρτισης των αποφοίτων του λυκείου σε πολλές περιπτώσεις με δικό τους κόστους, χωρίς κατοχυρωμένα τυπικά εργασιακά δικαιώματα, και με σύγκλιση προς τα κάτω των εργασιακών δικαιωμάτων ΑΕΙ - ΤΕΙ β) η αποδοτική εκμετάλλευση ενός τμήματος του επενδυμένου στους πανεπιστημιακούς μηχανισμούς κεφαλαίου για την παραγωγή εφαρμοσμένης έρευνας, τεχνολογικών καινοτομιών και την παροχή υπηρεσιών στο βαθμό που η ανάπτυξη και εισαγωγή τεχνολογικών καινοτομιών έχει μεγάλο κόστος για τα μεμονωμένα κεφάλαια.

Σε αυτό το πλαίσιο "παραγωγικοποίησης", δηλαδή αναίρεσης του δημόσιου χαρακτήρα της εκπαίδευσης, υπαγωγής της εκπαίδευσης / διείσδυσης της αγορά σε αυτήν τοποθετείται συνολικά ο νόμος του Αρσένη. Με την τάση αυτή σχετίζονται και οι πρόσφατες ρυθμίσεις για τα ΤΕΙ, (χωρίς να παραβλέπεται η εκλογική σκοπιμότητα έχει δευτερεύουσα σημασία). Ουσιαστικά με τις μορφές έμμεσης ή άμεσης ιδιωτικοποίησης προωθείται η αποσύνδεση της κατανεμητικής λειτουργίας του εκπαιδευτικού μηχανισμού και των τίτλων σπουδών που αποδίδει, η ρευστοποίηση κάθε είδους εργασιακών δικαιωμάτων, είτε αυτών που κατοχυρώνονταν μέσα από νομοθετικές ρυθμίσεις και οροθετούσαν επιστημονικές και επαγγελματικές ενώσεις, είτε εκείνων που ήταν θεσπισμένα από το κράτος όπως η επετηρίδα των εκπαιδευτικών. Διευρύνεται έτσι απόσταση της εκπαίδευσης και της κοινωνικής διεξόδου που υποτίθεται ότι συνιστά. Αυτή η στρατηγική συμβαδίζει με την γενικότερη τάση που κυριαρχεί για την ευλυγισία της εργασίας, την αναίρεση κάθε σταθερής "εγγύησης" στην απασχόληση και την ρύθμιση όλων των όψεων κοινωνικής πρακτικής από το "δίκαιο της αγοράς".

Η κατεύθυνση αυτή υλοποιείται κυρίως α) με τις κατατμήσεις σχολών και τις πολυδιασπάσεις των γνωστικών αντικειμένων β) την θέσπιση ιδιαίτερων κύκλων μεταπτυχιακών γ) τον έλεγχο ροής και κατανομών των αποφοίτων εφ'όσον μέσα από τα μεταπτυχιακά ή άλλους ειδικούς τίτλους θεσπίζονται τυπικές εργασιακές απαγορεύσεις.

Στο πλαίσιο αυτό η "ρύθμιση" για τα ΤΕΙ δεν αποτελεί κάποια "εξίσωση" προς τα πάνω αλλά συμπίεση προς τα κάτω. Προοιωνίζεται το σύστημα των δύο κύκλων σπουδών. Ένα πρώτο κύκλο τριετούς φοίτησης ο οποίος εν μέρει θα εκτονώνει τις έντονες πιέσεις για πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ενώ ταυτόχρονα θα αποδίδει τις απαραίτητες γνώσεις που απαιτούνται στη σημερινή φάση (αντίστοιχο του ρόλου του λυκείου τις προηγούμενες δεκαετίες). Ένα δεύτερο κύκλο σπουδών αρκετά μικρότερο σε μέγεθος, που θα αποδίδει πτυχία "υψηλών σχολών", μεταπτυχιακών τίτλων και φακέλων κατάρτισης, ώστε να καλύπτονται (μέσα σε ένα πλαίσιο οξύτατου ανταγωνισμού) περισσότερο "εξειδικευμένες" ή ανώτερες θέσεις του καταμερισμού εργασίας.

Οι κραυγές του συντεχνιασμού συσκοτίζουν τις πραγματικές σκοπιμότητες, ωστόσο δεν μπορούν να παραγνωριστούν, ούτε η συμπίεση προς τα κάτω αλλά ούτε και το γεγονός της δυσμενούς θέσης δεκάδων χιλιάδων νέων που εγκλείονται σε κάποιες "δεξαμενές ανεργίας", όπως είναι το μεγαλύτερο μέρος των ΤΕΙ, αλλά και ένα σημαντικό τμήμα των ΑΕΙ.

Απέναντι σε αυτές πρέπει να αναπτυχθεί μία διαφορετική αντίληψη η οποία :

1) Να αντιπαρατίθεται στις αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις στο χώρο της εκπαίδευσης, όπως αποκρυσταλλώνονται στο Νόμο Αρσένη και στις κατευθύνσεις της Ε.Ε.

2. Να διεκδικεί ενιαία δημόσια δωρεάν ανώτατη εκπαίδευση χωρίς διαχωρισμό AEI-TEI. Eνιαία προγράμματα και έτη σπουδών, με ενιαία εργασιακά και μορφωτικά δικαιώματα για κοινά γνωστικά αντικείμενα.

3) Να παλεύει για την δραστική μείωση του χρόνου εργασίας και των κερδών του κεφαλαίου ανά εργαζόμενου που είναι ο μόνος τρόπος για τον περιορισμό της ανεργίας πτυχιούχων και μη.